Η ΚΥΑ Δυτικής Μήλου και πώς συνδέεται με το Σχέδιο Ειδικού Χωροταξικού για τον Τουρισμό.

Σχολιάζοντας στο παρελθόν την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για την Προστατευόμενη Περιοχή της Δυτικής Μήλου επισημαίναμε ότι αυτή, μη προβλέποντας καθόλου όρους δόμησης για κτίσματα επιχειρήσεων αγροτουριστικού χαρακτήρα, (ξενώνες, φάρμες, εστιατόρια, αναψυκτήρια, mini markets κτλ), καταργεί κάθε κίνητρο για τουριστική ανάπτυξη, δηλαδή τα μόνα κίνητρα για την αποδοχή της θεσμοθέτησης της προστατευόμενης περιοχής από τους κατοίκους. Αυτό αντίκειται στη φιλοσοφία των προστατευόμενων περιοχών, όπως έχει σήμερα διαμορφωθεί, που θέλει την προστασία του περιβάλλοντος να συμβαδίζει με μια οικοανάπτυξη της περιοχής στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης.
Συγκεκριμένα, ενώ η μελέτη για τη Δυτική Μήλο και το Σχέδιο ΠΔ του 2001 επέτρεπε μικρές μόνο τουριστικές εγκαταστάσεις μέχρι 800τμ, η ΚΥΑ έδειξε πως δεν θέλει καθόλου μικρομεσαίους στην τουριστική εκμετάλλευση της περιοχής. Την διαθέτει μόνο για μεγάλες, ακριβές και πολυτελείς μονάδες, με ελάχιστο οικόπεδο 50 στρεμ. Και εκεί τους δίνει δόμηση από 3750τμ και πάνω! και ένα κρεβάτι ανά στρέμμα. Δηλαδή φωτογραφίζει ακριβές, κλειστές τουριστικές εγκαταστάσεις – οικισμούς αποκλειστικά για πλούσιους. Ο πραγματικός φυσιολάτρης επισκέπτης να μην έχει πού να μείνει ούτε πού να σταθεί για έναν καφέ στη Δυτική Μήλο! Η ΚΥΑ δεν θέλει μια ισόρροπη, απλωμένη και διάσπαρτη στην περιοχή οικολογική-αγροτουριστική ανάπτυξη, αλλά την θέλει μια άδεια περιοχή με θύλακες κάποιες μονάδες πολυτελείας. Τελικά δηλαδή η προστατευόμενη περιοχή να υπάρχει επ’ ωφελεία μάλλον των μονάδων αυτών παρά προς όφελος των κατοίκων της Μήλου και του μέσου επισκέπτη της.
Τέλος λέγαμε ότι ο ισχυρισμός μας αυτός ισχύει και για την παράγραφο της ΚΥΑ που αφορά τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Εκεί, επιπλέον των όσων επέτρεπε το Σχέδιο ΠΔ του 2001 για συνέχισή τους - μέσα όμως στις περιοχές με ισχύουσα άδεια - η ΚΥΑ δίνει την δυνατότητα και για νέα λατομεία (και, προσοχή! και για μεταλλεία!…) σε νέες θέσεις, με απόφαση του Υπ. Ανάπτυξης "για σπουδαίους οικονομικούς λόγους".
Νομίζαμε ότι όλα αυτά αποτελούσαν μία μεμονωμένη περίπτωση, σε ένα τοπικό και συγκεκριμένο ζήτημα, σκανδαλώδους φάλτσου της κρατικής πολιτικής ώστε να ευνοηθεί το μεγάλο επιχειρηματικό κεφάλαιο. Η ανάγνωση όμως του Σχεδίου Κοινής Υπουργικής Απόφασης για το Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό, που προωθείται για υπογραφή παρά τις γενικές έντονες αντιδράσεις φορέων Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ, αποκαλύπτει ότι η πολιτική που είδαμε στην ΚΥΑ Δυτικής Μήλου είναι η γενική πολιτική της κεντρικής διοίκησης για τις προστατευόμενες περιοχές NATURA 2000. Ακριβώς οι ίδιες προσεγγίσεις περιλαμβάνονται σε αυτό το Σχέδιο. Τα NATURA 2000, δηλαδή το καλύτερο 18% του ελληνικού χώρου, δεν θα είναι για την χρήση και την προκοπή των κατοίκων και στη διάθεση του μεγάλου κοινού. Αυτούς, με τη μη πρόβλεψη μικρών τουριστικών εκμεταλλεύσεων, τους πετάνε έξω. Και δωρίζουν το σύνολο των περιοχών στη χρήση του μεγάλου κεφαλαίου του τουρισμού με ξενοδοχειακές – οικιστικές μονάδες του τύπου all inclusive. Που πέραν του δικού τους ιδιοκτησιακά χώρου θα έχουν μοιραία και την ουσιαστική νομή του συνολικού χώρου της προστατευόμενης περιοχής. Προστατευόμενης, δηλαδή, τελικά για αυτούς. Και επίσης για τις εξορύξεις και τις επεκτάσεις τους, που επίσης επιτρέπονται μέσα στα Natura! από το Σχέδιο του Χωροταξικού για τον Τουρισμό.
Πρόκειται με δυο λόγια για μία ακόμα αποθέωση του ξεπουλήματος από τα τζιμάνια του ελληνικού συστήματος διοίκησης. Παραβιάζοντας αναίσχυντα το πνεύμα και το νόημα των δικτύων προστασίας της φύσης, που θέλει η προστασία να είναι στη διάθεση όλων, μετατρέπουν αυτό το λαϊκό αγαθό σε κεφαλαιουχικό δώρο για κάποιους.
Γίνεται φανερό ότι το Σχέδιο για το Πλαίσιο για τον Τουρισμό δεν πρέπει να περάσει. Αν αυτό συμβεί θα υπάρχει ένα γενικότερο νομοθέτημα που θα στηρίζει τις ατασθαλίες της ΚΥΑ Δυτικής Μήλου και δεν θα μπορούμε να διασώσουμε κάτι εκεί. Θα πρέπει να αντιδράσουμε –παμμηλιακά- προσθέτοντας την φωνή μας στην πανελλήνια αντίδραση για το Σχέδιο. Επίσης γίνεται φανερό ότι θα πρέπει να βιαστούμε να δώσουμε τη μάχη για πετύχουμε τον δικό μας καθορισμό των όρων, των χρήσεων και των δραστηριοτήτων στο επερχόμενο μέσα στο 2009 ΠΔ για τη Δυτική Μήλο πριν είναι πολύ αργά.

ΔΥΤΙΚΗ ΜΗΛΟΣ

Η θεσμοθέτηση
της προστατευόμενης περιοχής Δυτικής Μήλου

Ιστορικό

Η ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΟΚ "για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας" επιτάσσει την δημιουργία στα κράτη μέλη ενός συνεκτικού δικτύου προστατευόμενων φυσικών περιοχών με την ονομασία Natura 2000.
Στα παραρτήματα Ι και ΙΙ της Οδηγίας καταγράφονται σε αντίστοιχους καταλόγους οι τύποι των οικοτόπων και τα είδη χλωρίδας και πανίδας που χρήζουν προστασίας, (και σημειώνονται με αστερίσκο * τα είδη "προτεραιότητας") και στο παράρτημα ΙV αυτά για "αυστηρή προστασία". Μια περιοχή χαρακτηρίζεται προστατευόμενη αν περιέχει κάποιους οικότοπους και είδη που περιλαμβάνονται στους καταλόγους των παραρτημάτων της Οδηγίας.
Η Οδηγία δεν προσδιορίζει επακριβώς τον τρόπο θεσμοθέτησης, οργάνωσης και λειτουργίας των προστατευόμενων περιοχών στα κράτη μέλη, απλώς απαιτεί από το κάθε κράτος να τα διασφαλίσει αυτά με επίσημη θεσμοθέτηση, και αυτό γίνεται με βάση την περιβαλλοντική νομοθεσία του κάθε κράτους.

Η διαδικασία υλοποίησης του δικτύου Natura 2000 περιλαμβάνει τρία στάδια: Το πρώτο είναι η σύνταξη από τα κράτη μέλη και υποβολή στην ΕΕ των Εθνικών τους Καταλόγων με τις περιοχές που έχουν ήδη θεσμοθετηθεί ή που οφείλουν να θεσμοθετηθούν σαν προστατευόμενες περιοχές.
Η Ελλάδα (από το 1996-97) έχει υποβάλει τον Εθνικό της Κατάλογο που περιλαμβάνει 264 περιοχές, στις οποίες υπάρχουν 110 τύποι οικοτόπων του παραρτήματος Ι της Οδηγίας, 39 είδη φυτών και 76 είδη ζώων του παραρτήματος ΙΙ, συνολικής έκτασης της τάξης των 26.000 τετ. χλμ., ήτοι περίπου το 18% της έκτασης της χώρας.
Μεταξύ αυτών τρεις ξεχωριστές περιοχές της γειτονιάς μας: η Δυτική Μήλος, η Αντίμηλος, η Πολύαιγος-Κίμωλος.
Το δεύτερο στάδιο είναι η σύνθεση ενός Ευρωπαϊκού Καταλόγου "Τόπων Κοινοτικής Σημασίας". Και το τρίτο είναι, με μια διαδικασία αξιολόγησης, ο χαρακτηρισμός των περιοχών ως "Ειδικές Ζώνες Διατήρησης", δηλαδή η δια νόμου θεσμοθέτησή τους σε προστατευόμενες περιοχές που θα απαρτίζουν το τελικό Natura 2000.

Σημειωτέον ότι, σύμφωνα με την Οδηγία (παράρτημα ΙΙΙ), εκείνες οι περιοχές του Εθνικού Καταλόγου που περιέχουν τύπους οικοτόπων ή/και είδη "προτεραιότητας", θεωρούνται εξ αρχής (από την υποβολή τους) ως "Τόποι Κοινοτικής Σημασίας", και πρέπει να προστατεύονται από τα κράτη μέλη και προτού ακόμα θεσμοθετηθούν (το πολύ σε έξη χρόνια) ως "Ειδικές Ζώνες Διατήρησης", με αυστηρές διαδικασίες ελέγχου πιθανών επιπτώσεων από δράσεις οικονομικής ανάπτυξης και γενικά δράσεις μη συμβατές με την διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, των οικοτόπων και των ειδών της περιοχής. (Άρθρα 4§4,5 και 6§2,3,4)
Η Δυτική Μήλος, ως περιλαμβάνουσα οικότοπους και είδη "προτεραιότητας", και μάλιστα "αυστηρής προστασίας" (του παραρτήματος ΙV), είναι εξ αρχής "Τόπος Κοινοτικής Σημασίας", άρα ισχύει εξ αρχής (1997) η υποχρέωση προστασίας της, και οφείλεται (ήδη με καθυστέρηση πλέον των δέκα ετών) η θεσμοθέτησή της σε "Ειδική Ζώνη Διατήρησης".

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε το 2004 την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παράβαση των παραπάνω για τη Δυτική Μήλο και το Δικαστήριο έκρινε ότι η χώρα μας όντως παραβιάζει την ευρωπαϊκή οδηγία και δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της στο θέμα αυτό.
Η ελληνική διοίκηση έχει από το 1996 περιλάβει στον Εθνικό Κατάλογο για το Natura 2000 τη Δυτική Μήλο (Κωδικοί GR4220005 και GR4220020). Και αφού η περιοχή περιλαμβάνει βιότοπους και είδη "προτεραιότητας", άρα είναι "Τόπος Κοινοτικής Σημασίας", θα θεσμοθετηθεί σαν "Ζώνη Ειδικής Διατήρησης".
Αυτά είναι μη αναστρέψιμα.
Προς τούτο θα ακολουθηθούν οι διαδικασίες των άρθρων 18~21 του Ν1650/86. Σε αυτή τη βάση έχει εκδοθεί (για να δείξουμε και κάτι στο ευρωπαϊκό δικαστήριο και να αποφευχθούν τα πρόστιμα) Κοινή Υπουργική Απόφαση (Δεκέμβριος 2006) που καθορίζει τα μέτρα προστασίας της περιοχής για μια μεταβατική περίοδο δύο έως τριών ετών και στη συνέχεια θα πρέπει να εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα.
Η εκδοθείσα ΚΥΑ συνάντησε την αντίθεση της Μηλιακής κοινής γνώμης και των φορέων, τόσο για λόγους διαδικαστικούς, για το ότι δηλαδή δεν είχε προηγηθεί καμιά διαδικασία ενημέρωσης, διαλόγου και λήψης υπ’ όψη των απόψεων της Μηλέικης πλευράς, όσο και για λόγους περιεχομένου αφού περιλαμβάνει διατάξεις για καίρια ζητήματα (π.χ. εξορύξεις, οικιστικά-τουρισμός) με πρόνοιες αντιτιθέμενες στις αντιλήψεις και τη βούληση της πλειοψηφίας των Μηλιών.
Έτσι, πέραν των εκκρεμουσών προσφυγών κατά της ΚΥΑ, αποφασίστηκε να συντάξει η Μήλος το δικό της σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την προστατευόμενη περιοχή της Δυτικής Μήλου, να επιδιώξει να περάσει τη φιλοσοφία του και τις διατάξεις του στο οριστικό νομοθέτημα που θα γίνει για την προστασία της περιοχής και επίσης να επιδιώξει ενεργά την υλοποίησή τους. Τέλος οι προσεγγίσεις του να ληφθούν υπ’ όψη στην επεξεργασία του υπό εκπόνηση γενικού Χωροταξικού της Μήλου.

ΔΥΤΙΚΗ ΜΗΛΟΣ

Σχόλια του ΟΡΑΜΑτος για την ΚΥΑ Δυτικής Μήλου
και για το τι πρέπει να κάνουμε.

Φύλλο ΟΡΑΜΑτος Μαρτίου 2007

Από τις αρχές του 2002 που γνωστοποιήθηκε το προταθέν από τον μελετητή Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τη θεσμοθέτηση της περιοχής και για όλο το διάστημα μέχρι σήμερα το ΟΡΑΜΑ δημοσίευσε επανειλημμένα και υποστήριξε προς κάθε κατεύθυνση την εξής θέση:
Το ότι η περιοχή έχει μπει στο Natura 2000 από το 1996 και ότι οφείλει αναπόφευκτα να θεσμοθετηθεί σε Προστατευόμενη Περιοχή είναι γεγονός μη αναστρέψιμο. Άρα δεν έχει νόημα ούτε να κραυγάζουμε άναρθρη άρνηση και να σκιαμαχούμε λαϊκίζοντας αλλά ούτε και να στρουθοκαμηλίζουμε αποφεύγοντας την ουσία του θέματος. Γιατί η ουσία του θέματος δεν ήταν πια αν θα γίνει ή δε θα γίνει η προστατευόμενη περιοχή αλλά με ποιες συγκεκριμένες διατάξεις θα θεσμοθετηθεί. Το ΟΡΑΜΑ από την πρώτη στιγμή επεσήμανε τα δυσμενή σημεία του σχεδίου του ΠΔ και πρότεινε, εγγράφως και προς όλους, τις αναγκαίες αλλαγές διατάξεων αλλά και προσθήκες για τους όρους και κανόνες που θα ισχύσουν στην περιοχή, τη διάρθρωσή της, την οργάνωση της διαχείρισής της, ανταποδοτικά μέτρα κλπ, που θα συγκροτούσαν συνολικά ένα πιο ευνοϊκό πλαίσιο, με κίνητρα για την ανάπτυξη οικολογικού τουρισμού στην περιοχή, ώστε να αποβεί όχι μια "απαγορευμένη περιοχή" αλλά μια περιοχή οικο-ανάπτυξης προς το συμφέρον των κατοίκων της και όλων των Μηλιών. (Αυτό άλλωστε είναι και το σύγχρονο πνεύμα για τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών διεθνώς. Δεν θέλει απόλυτα απομονωμένες νησίδες αλλά ενσωμάτωσή τους στον οικολογικό, οικονομικό και κοινωνικό περίγυρο. Ενεργός αειφορική διαχείριση και ανάπτυξή τους, που να εξασφαλίζει βεβαίως την προστασία της φύσης αλλά και να μην αποκλείει τις συμβατές με αυτήν ανθρώπινες επιχειρησιακές και άλλες δραστηριότητες. Έτσι που ο κόσμος να θέλει, να θεωρεί συμφέρον την προστασία και διατήρηση του κάλλους της περιοχής κι όχι να είναι η προστασία επιβαλλόμενη από απαγορεύσεις και περιορισμούς). Δηλαδή το ΟΡΑΜΑ πρότεινε αυτά που θα μετέτρεπαν το εμφανιζόμενο πρόβλημα (του αποκλεισμού της περιοχής λόγω της προστασίας του περιβάλλοντος) σε αναπτυξιακή ευκαιρία για το νησί μας μέσα από έναν επαναπροσανατολισμό του τουρισμού μας προς έναν τουρισμό με κυρίαρχα περιβαλλοντικό χαρακτήρα. Με δυο λόγια το πώς να κάνουμε την προστατευόμενη περιοχή αξιοποιήσιμο τουριστικό προϊόν του νησιού μας. Να προβάλλουμε και να πουλάμε "Φυσικό Πάρκο Δυτικής Μήλου".
Επίσης το ΟΡΑΜΑ δεν σταμάτησε να κρούει τον κώδωνα κινδύνου ότι με την παντελή έλλειψη ενεργητικής συμμετοχής της Μήλου στις διεργασίες σύνταξης του κειμένου της επί μακρόν εκκολαπτόμενης στο ΥΠΕΧΩΔΕ Κοινής Υπουργικής Απόφασης για την μεταβατική, για δύο ή τρία χρόνια, θεσμοθέτηση της περιοχής, αφήναμε να συντάσσονται οι διατάξεις της ΕΡΗΜΗΝ μας και ασχέτως προς τα συμφέροντά μας. Ούτε οι διορθώσεις και βελτιώσεις που πρότεινε το ΟΡΑΜΑ ούτε οι πιθανές εύστοχες παρατηρήσεις πολλών ντόπιων ενδιαφερομένων είχαν τρόπο να εισακουσθούν και να επηρεάσουν τη σύνταξη της ΚΥΑ. Ενώ από την άλλη μεριά άλλοι ενδιαφερόμενοι επηρέαζαν αποτελεσματικά την διαμόρφωση των διατάξεων ώστε να μην αντικρούουν τα συμφέροντα και τους σχεδιασμούς τους. Παίχτηκε δηλαδή άλλη μια φορά το παιχνίδι όπου ο ασυντόνιστα φωνασκών λαός, χωρίς κοινή συνισταμένη και εκπροσώπηση υστερεί από τους λίγους που ξέρουν τι θέλουν και πώς να λειτουργήσουν οργανωμένα.
Αλλά ποιος άκουγε το ΟΡΑΜΑ;
Η Μήλος λοιπόν, χωρίς διαμορφωμένες κοινές θέσεις, και έτσι χωρίς τη δυνατότητα δυναμικής παρέμβασής της στο υπουργείο, έμεινε εκτός διαλόγου, ξορκίζοντας το επερχόμενο μοιραίο.

Τώρα η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) βγήκε.
Πρόκειται για μια επεξεργασία – αναθεώρηση των όρων του κειμένου του Σχεδίου του Προεδρικού Διατάγματος (ΣΠΔ) του 2001 με τις εξής βασικές διαφοροποιήσεις:

Α. Η ΚΥΑ είναι απόλυτα περιοριστική, ενώ το ΣΠΔ δεν ήταν, της δυνατότητας αγροτουριστικής ανάπτυξης στην προστατευόμενη περιοχή. Kαι αυτό το κάνει καταργώντας ή περιορίζοντας εξαιρετικά τη δόμηση, σε σχέση με το ΣΠΔ.

- Δεν επιτρέπει καθόλου νέα δόμηση στη συνδετική Ζώνη ΙΙ (ενώ το ΣΠΔ επέτρεπε τη δυνατότητα νέας οικοδομής 200τμ σε κατάτμηση 20 στρεμ. ή και σε προϋπάρχον οικόπεδο 4 στρεμ). Στην ουσία η ΚΥΑ ταυτίζει τη Ζώνη ΙΙ με τη Ζώνη Ι της απόλυτης προστασίας, δηλαδή επεκτείνει το καθεστώς της Ζώνης Ι καθ’ όλη την έκταση της Ζώνης ΙΙ.

- Στη Ζώνη ΙΙΙ, που υποτίθεται ότι είναι η Ζώνη για την οικοανάπτυξη, περιορίζει την δόμηση για κατοικία στα 200τμ, σε κατάτμηση 8 στρεμ, από τα 250τμ που έδινε το ΣΠΔ.

- Δεν παρέχει καθόλου όρους δόμησης, και έτσι καταργεί τη δυνατότητα δόμησης, για κτίσματα επιχειρήσεων ανάπτυξης του αγροτουριστικού χαρακτήρα της Ζώνης ΙΙΙ, ήτοι για ξενώνες, φάρμες, εστιατόρια, αναψυκτήρια, mini markets κτλ. Έτσι καταργεί κάθε κίνητρο για αγροτουριστική ανάπτυξη, δηλαδή τα μόνα κίνητρα για την αποδοχή της θεσμοθέτησης της προστατευόμενης περιοχής από τους κατοίκους. Αυτό αντίκειται και στη φιλοσοφία των προστατευόμενων περιοχών, όπως έχει σήμερα διαμορφωθεί, που θέλει την προστασία του περιβάλλοντος να συμβαδίζει με μια οικοανάπτυξη της περιοχής στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης. (Σημειώστε ότι πουθενά σε όλο το κείμενο της ΚΥΑ δεν χαρακτηρίζεται η προστατευόμενη περιοχή ως περιοχή οικοανάπτυξης, (όπως έκανε το ΣΠΔ), αποφεύγεται οποιοσδήποτε χαρακτηρισμός της περιοχής, αντίθετα προς τις επιταγές του νόμου 1650/1986).

Το ΣΠΔ προέβλεπε για τις παραπάνω χρήσεις δόμηση 200τμ στα 8 στρεμ. και επέτρεπε μικρές μόνο τουριστικές εγκαταστάσεις μέχρι 800τμ.

- Αντίθετα, η ΚΥΑ δείχνει πως δεν θέλει μικρομεσαίους στην τουριστική εκμετάλλευση της περιοχής. Την διαθέτει μόνο για μεγάλες, ακριβές και πολυτελείς μονάδες, με ελάχιστο οικόπεδο 50 στρεμ. Και εκεί τους δίνει δόμηση 3750τμ! και ένα κρεβάτι ανά στρέμμα. Δηλαδή φωτογραφίζει ακριβές, κλειστές τουριστικές εγκαταστάσεις αποκλειστικά για πλούσιους. Ο πραγματικός φυσιολάτρης επισκέπτης δεν θα έχει πού να μείνει και πού να σταθεί στη δυτική Μήλο! Έτσι δεν θα υπάρξει καθόλου μια ισόρροπη, απλωμένη και διάσπαρτη στην περιοχή οικολογική-αγροτουριστική ανάπτυξη, αλλά θα είναι μια άδεια περιοχή με θύλακες κάποιες μονάδες πολυτελείας. Τελικά δηλαδή η προστατευόμενη περιοχή θα υπάρχει επ’ ωφελεία μάλλον των μονάδων αυτών παρά προς όφελος των κατοίκων της Μήλου και του μέσου επισκέπτη της.

Φαίνεται καθαρά πως οι συντάκτες της ΚΥΑ, εκεί που δεν είχαν αντίλογο (δηλαδή παρέμβαση από εκπροσώπηση των συμφερόντων του Μηλέικου κόσμου) έγιναν ακραιφνείς οικολόγοι, εντείνοντας την προστασία του περιβάλλοντος και παραβλέποντας την αειφόρο ανάπτυξη. Ενώ εκεί που προφανώς υπήρξαν πιέσεις έγιναν παραχωρήσεις….

Β. Ο ισχυρισμός μας αυτός ισχύει και για την παράγραφο της ΚΥΑ που αφορά τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Εκεί, επιπλέον των όσων επέτρεπε το ΣΠΔ για συνέχισή τους - μέσα όμως στις περιοχές με ισχύουσα άδεια - η ΚΥΑ δίνει την δυνατότητα και για νέα λατομεία (και, προσοχή! και για μεταλλεία!…) σε νέες θέσεις, με απόφαση του Υπ. Ανάπτυξης "για σπουδαίους οικονομικούς λόγους".

Γ. Η ΚΥΑ έχει και άλλα επί μέρους τρωτά και εσωτερικές αντιφάσεις. Είναι γενικά δυσμενέστερη από το σχετικά πιο ισορροπημένο ΣΠΔ. Θα ασχοληθούμε με αυτά κατά την λεπτομερέστερη συζήτησή της.

Η κεντρική ελληνική διοίκηση έδειξε για μια ακόμη φορά πόσο αφ’ υψηλού, ξέμακρη και άσχετη αντιμετώπιση κάνει σε θέματα που καίνε κάποιο ντόπιο πληθυσμό. Δεν έχει προηγηθεί κανένας διάλογος, καμιά αμφίδρομη ενημέρωση, αλλά παρανομώντας – γιατί ο νόμος επιτάσσει διαδικασίες ενημέρωσης – έβαλε κάποιους ειδικούς γραφειοκράτες της να φτιάξουν ένα κανονιστικό κείμενο μόνο και μόνο για να ξεμπερδεύει με την ευρωπαϊκή της υποχρέωση. Ένα κείμενο που κάποιοι γράφουν από τα γραφεία τους χωρίς να αντικρίζουν και ν’ ακούν αυτούς που το κείμενο αφορά και που θα υποστούν τις επιπτώσεις του. Το κεντρικό κράτος καταφέρνει με αυτή την άσχετη διαχείριση της υπόθεσης να απογοητεύει ακόμα και τους κάποιους που κατ’ αρχήν την προσεγγίζουν εποικοδομητικά.
Για να μη μας φταίνε όμως μονάχα οι άλλοι για την τροπή που πήραν τα πράγματα θα πρέπει να ξαναπούμε ότι η Μήλος φταίει κατά το ότι από την εποχή του ΣΠΔ μέχρι σήμερα υιοθέτησε μια στάση γενικά αρνητική στην ιδέα της προστατευόμενης περιοχής, μια στάση μη ρεαλιστική αλλά εχθρική και ασυνεννόητη που απέκλειε τον διάλογο. Η τοπική αυτοδιοίκηση αντιμετώπισε το θέμα σαν καυτή πατάτα και περιορίστηκε, αντί να μπει στην ουσία του, να γράψει γράμματα στο υπουργείο προειδοποιώντας γενικώς για την ανάγκη συνεννοήσεων πριν την διαμόρφωση της ΚΥΑ. Δεν υπήρξε όμως μια επιθετική πολιτική εκ μέρους της Μήλου για συνδιαμόρφωση των όρων της ΚΥΑ.

Τώρα, τι κάνουμε;
Η ΚΥΑ είναι ένα μεταβατικό νομοθέτημα που έχει ισχύ δύο (συν ένα) χρόνια. Ακόμα κι αν την ανατρέψουμε στο Συμβούλιο Επικρατείας για τυπικούς λόγους θα πρέπει να ξαναεκδοθεί (με καλύτερους όρους, μετά από διαβούλευση κτλ). Μετά πάντως από δύο χρόνια οφείλει να εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα που θα είναι το οριστικό χωροταξικό της περιοχής. Αυτό θα διαμορφωθεί ανάλογα με τις δυναμικές που θα υπάρξουν στο μεταξύ διάστημα. Εμείς οι Μηλιοί δεν είχαμε την δική μας δυναμική στην διαμόρφωση της ΚΥΑ γιατί δεν θέλαμε να πιστέψουμε πως η θεσμοθέτηση της περιοχής είναι γεγονός και ότι άρα έπρεπε να ρίξουμε το βάρος μας και ασχοληθούμε με την βελτιστοποίηση των όρων της θεσμοθέτησης. Τώρα που το πιστέψαμε (το πιστέψαμε άραγε;) έχουμε μπροστά μας δυο χρόνια να σκεφτούμε σοβαρά και εποικοδομητικά, να διαμορφώσουμε απόψεις, και να προσπαθήσουμε να περάσουμε τις απόψεις μας στο κείμενο του ΠΔ.
Πρέπει να κάτσουμε και να γράψουμε το δικό του πλήρες κείμενο για το ΠΔ. Παίρνοντας υπ’ όψη και το παλιό σχέδιο του ΠΔ και την ΚΥΑ και τις πάμπολλες παρατηρήσεις μας και αντιρρήσεις μας και προτάσεις μας σε σχέση μ’ αυτά, που τις δημοσιεύουμε από το 2001. Και τους σχετικούς νόμους και το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Και βεβαίως, και πάνω απ’ όλα, τις ιδέες και παρατηρήσεις κάθε ενδιαφερόμενου που θα έχει την καλοσύνη να μας τις κοινοποιήσει. Να καταλήξουμε λοιπόν σε ένα κείμενο-πρόταση Προεδρικού Διατάγματος που θα το θέσουμε στη διάθεση της τοπικής αυτοδιοίκησης για τα περαιτέρω.
Από την άλλη μεριά ο Δήμος Μήλου είναι έτοιμος να ξεκινήσει το πιο τολμηρό εγχείρημα της διπλής θητείας του. Τη μελέτη και προώθηση για υλοποίηση του Χωροταξικού όλης της Μήλου. Καταλαβαίνετε τι έχει να γίνει… Ότι όμως και να γίνει θα πρέπει στο τέλος το Προεδρικό Διάταγμα που θα γίνει για την Προστατευόμενη Περιοχή Δυτικής Μήλου και το Χωροταξικό όλης της Μήλου να παντρεύονται. Δηλαδή δεν μπορεί το Χωροταξικό να μην συμφωνεί με το Προεδρικό Διάταγμα σε ότι αφορά στη Δυτική Μήλο. Κι όσο ετοιμάζεται το Χωροταξικό μας δεν θα μπορεί παρά να παίρνει υπ’ όψη του την υφιστάμενη ΚΥΑ. Εκτός εάν έχουμε κατορθώσει να προχωρήσουμε την εκπόνηση και κοινή αποδοχή απ’ όλους, (και τελικά και από την κεντρική διοίκηση), του δικού μας σχεδίου για το ΠΔ Δυτικής Μήλου ώστε να κάνουμε αυτό και μέρος του Χωροταξικού μας.
Η συζήτηση που θα πρέπει να γίνει για την υιοθέτηση αρχών, κατευθύνσεων και προτιμήσεων για το Χωροταξικό είναι του ίδιου τύπου με την συζήτηση που αναφέραμε στην αρχή αυτού του άρθρου περί την Αειφορική Ανάπτυξη και τον σχεδιασμό του μέλλοντος του νησιού, δηλαδή την Τοπική Ατζέντα 21. Είτε Χωροταξικό το λες είτε Τοπική Ατζέντα 21 ο προβληματισμός που πρέπει να διατυπωθεί και να απαντηθεί είναι ο ίδιος: Τι είδους τόπο και τι είδους μέλλον θέλουμε να έχουμε. Να λοιπόν που δεν τη γλυτώνουμε, πρέπει κάποτε να συζητήσουμε και μάλιστα να είμαστε υποχρεωμένοι σε κάτι να συμφωνήσουμε. Αν θέλουμε να ξεκολλήσουμε από την καφενειακή μας διχογνωμία και, άρα, απραξία κι αναποτελεσματικότητα.
Όλα αυτά όμως χρειάζονται σοβαρότητα, μεθοδικότητα, ευρύτητα σκέψης, απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, θέλουν εγκατάλειψη της μικροπολιτικής νοοτροπίας και των μικροπολιτικών προτεραιοτήτων. Θέλουνε κυρίως τόλμη για συνεργασία κι εμπιστοσύνη. Δηλαδή χρειαζόμαστε ουρανομήκη άλματα ωριμότητας.
Και δεν είναι μόνο η Δυτική Μήλος και το Χωροταξικό. Έρχονται κι άλλα. Ο ορίζοντας είναι γεμάτος προκλήσεις που δεν θα αντιμετωπίζονται με την απλουστευτική διαδικασία των κινητοποιήσεων. Θα χρειαστούμε γνώση….

Η ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΥΨΗΛΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ ΣΤΗ ΜΗΛΟ

Ευτυχώς που το ζήτημα μπαίνει με μια επαναλαμβανόμενα διατυπούμενη προϋπόθεση:
Ότι «η γεωθερμία θα προχωρήσει μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του λαού της Μήλου».
Αν και η τόση αυτοπεποίθηση παραξενεύει , εμείς, σαν καλός και ώριμος λαός, οφείλουμε να μελετηθούμε και να αποκτήσουμε μία γνώμη. Θετική ή αρνητική. Πάντως μία γνώμη υπεύθυνη, στηριγμένη σε πραγματική σύγχρονη γνώση κι όχι σε προκαταλήψεις και σε φαντάσματα του παρελθόντος. Γι αυτό συνάξεις σαν και αυτή του ΣΥΡΙΖΑ της 20. 10. 08, που έχουν χαρακτήρα γενικής ενημέρωσης επί του θέματος και όχι πραγμάτευσης κάποιας συγκεκριμένης πρότασης, που άλλωστε δεν έχει γνωστοποιηθεί επίσημα ακόμη, έχουν αξία γιατί κάτι μας μαθαίνουν, λιγότερο ή περισσότερο χρήσιμο – θα δείξει - για φτιάξουμε γνώμη.
Αυτά που θέλουμε να μάθουμε είναι οι αντικειμενικές και υπεύθυνες απαντήσεις στα ερωτήματα που μας τυραννούν σχετικά με το θέμα.

Υπάρχουν τρεις διαδοχικές δέσμες ερωτημάτων:
Πρώτη δέσμη:
Είναι σε θέση η διατιθέμενη σήμερα τεχνογνωσία και τεχνολογία να εγγυηθεί μια απόλυτα ελεγχόμενη διαχείριση του γεωθερμικού υγρού, τιθασευμένου και χωρίς καθόλου παρενέργειες; (βλαπτικά αέρια, καθιζήσεις, σεισμογένεια κλπ). Και αυτό όχι γενικά, αλλά για το συγκεκριμένο πεδίο, το συγκεκριμένο υδροθερμικό υλικό της Μήλου με τα συστατικά του και τις ιδιομορφίες του, καθώς επίσης όχι για μια σχετικά μικρή εγκατάσταση αλλά κλίμακας μεταξύ 100 και 200 μεγαβάτ; Πώς θα εξασφαλισθεί ότι δεν θα γίνει το νησί πεδίο δοκιμών των σχετικών τεχνολογιών κατά την πολυετή σταδιακή διαδικασία – βλέπε περιπέτεια – ανάπτυξης του όλου σχεδίου κι οι κάτοικοί του τα πειραματόζωα για την βαθμιαία απόκτηση της απαιτούμενης τεχνογνωσίας και πείρας; Πως θα ασφαλισθεί το εγχείρημα για ζημιές προς τρίτους; Και πάμπολλα άλλα συναφή ερωτήματα.
Εάν υποθέσουμε ότι όλα αυτά μπορούν να απαντηθούν με έναν πειστικά ικανοποιητικό τρόπο, τότε περνάμε στη δεύτερη δέσμη ερωτημάτων.
Δεύτερη δέσμη:
Έστω ότι παράγεται όλη αυτή η ηλεκτρική ενέργεια – υπερδεκαπλάσια της κλίμακας των αναγκών του νησιού. Χρειαζόμαστε 10 μεγαβάτ, θα έχουμε 120 ως 200. Τι θα την κάνουμε; Θα μπαίνει σ’ ένα καλώδιο να φεύγει για τις άλλες Κυκλάδες ή θα γίνει, εδώ, πόλος έλξης ενεργοβόρων βιομηχανιών και λοιπών ρυπαινουσών δραστηριοτήτων, μετατρέποντας τον παράδεισό μας σε γκρίζα βιομηχανική περιοχή; Πώς θα προασφαλισθεί εξαρχής θεσμικά ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο; Τι δικαίωμα βέτο θα μας παρέχεται - μέσα σε μια θεσμική συμφωνία διαχείρισης στην οποία θα είναι απαραίτητο να συμμετέχει η Μήλος – για την αποτροπή επιβολής απαράδεκτων για την τοπική ανάπτυξη σχεδίων και εξελίξεων στο μέλλον; Πρέπει να προβλέψουμε και να δεσμεύσουμε εξ αρχής. Τώρα, που θέλουν τη συναίνεσή μας.
Εάν υποθέσουμε ότι και αυτά μπορούν να απαντηθούν με έναν πειστικά ικανοποιητικό τρόπο, τότε περνάμε στην τρίτη δέσμη ερωτημάτων.
Τρίτη δέσμη:
Και γιατί να θελήσουμε να γίνουν όλα αυτά; Απλά από υποχρέωση συμμετοχής στις ανάγκες της χώρας για ενεργειακή διαφοροποίηση προς τις ανανεώσιμες πηγές; Δε σφάξανε. Είμαστε αρκετά θυμωμένοι με την κεντρική διοίκηση – χωρίς πλοία, χωρίς αεροδρόμιο, χωρίς, χωρίς, χωρίς….- για να αισθανόμαστε ότι χρωστάμε. Άρα η Τρίτη δέσμη ερωτημάτων συμποσούται στο : Τι έχουμε να κερδίσουμε; Κι αν δεν πάθουμε κάτι χοντρό, η ύπαρξη της τεράστιας εγκατάστασης θα επηρεάζει καταλυτικά την αισθητική, τον χαρακτήρα και τον χαρακτηρισμό του νησιού μας! Ποια θα είναι τα αντισταθμιστικά οφέλη; Χειροπιαστά, όχι αοριστολογική αναφορά σε ποικίλες δυνατότητες. Πώς συγκεκριμένα το εγχείρημα αυτό θα παράσχει ένα μέλλον καλύτερο από το υφιστάμενο παρόν, για όλους και για τον καθένα, ώστε να το προτιμήσουμε;

Οι παραπάνω τρεις δέσμες ερωτημάτων πρέπει να απαντηθούν όλες πειστικά και απολύτως ικανοποιητικά από όποιους θα ήθελαν να μετακινήσουν τους Μηλιούς από την αρνητική τους προδιάθεση και τη δυσπιστία για τη Γεωθερμία Υψηλής Ενθαλπίας. Και οι απαντήσεις αυτές πρέπει να σεβαστούν δυο πολύ καίρια σημεία:

Πρώτον:
Δε μπορεί να είναι προφορικές, σε καφενειακού τύπου συνάξεις, όπου μόνο το μπάχαλο κι ο λαϊκισμός θα επικρατούν. Οφείλουν να έχουν τη μορφή έντυπων σοβαρών μελετών – τεχνικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών κλ –όπως γίνεται άλλωστε για κάθε σοβαρό έργο - που θα συναποτελούν μια υπεύθυνη και δεσμευτική ολοκληρωμένη έντυπη πρόταση που θα κατατεθεί από τους φορείς του εγχειρήματος και θα μελετηθεί σοβαρά από τους φορείς της Μήλου ώστε να αποτελέσει τη βάση για μια σοβαρή διαπραγμάτευση κι όχι για μία χάβρα. Είναι ό μόνος δρόμος συνομιλίας. Αλλιώς: αδιέξοδο από χέρι.
Δεύτερον:
Θα πρέπει να μιλάμε μόνο με βάση το τελικό μέγεθος του έργου και όχι για το πρώτο ή δεύτερο βήμα του. Θα πρέπει να ξέρουμε τι θα μας συμβαίνει τελικά, γιατί μόνο με τη γνώση της τελικής οριστικής κατάστασης θα είναι σωστό να κάνουμε την επιλογή μας. Έτσι δεν θα πρέπει να μας ενδιαφέρει καν να συζητήσουμε ενδεχόμενη πρόταση που θα περιορίζεται μόνο σε κάποια αρχική μικρή – πιλοτική - μονάδα και για μετά στο βλέποντας και κάνοντας. Θα ήταν άκρως απατηλό. Δεν θα πρέπει να συγκατανεύσουμε στο άνοιγμα αυτής της πόρτας χωρίς να έχουμε μια πλήρη γνώση και επίγνωση όλου του δρόμου που επιφυλάσσεται από πίσω της.

Νομίζω ότι τα παραπάνω συνιστούν τα κομβικά σημεία ενός δρόμου προσέγγισης του θέματος της Γεωθερμίας Υψηλής Ενθαλπίας στη Μήλο τόσο για τους ενδεχόμενους εγχειρηματίες όσο και για τον λαό της Μήλου, του οποίου η γνώμη θα κρίνει την τύχη του εγχειρήματος.
Και, για να επανέλθουμε στο σημείο που αρχίσαμε, σε αυτήν την παράξενα αισιόδοξη δήλωση ότι «η γεωθερμία θα προχωρήσει μόνο με τη "σύμφωνη γνώμη" του λαού της Μήλου»: Τι σκέψεις αλήθεια σας γεννά η ιδέα, που έπεσε από πλευράς Δήμου περί το τέλος της σύναξης, ότι δηλαδή θα μπορούσε να εκφρασθεί η γνώμη αυτή του λαού μέσα από ένα δημοψήφισμα; Δεν νομίζετε ότι θα πρόκειται για μια μεθόδευση που αφενός θα επέτρεπε στην τοπική αυτοδιοίκηση να "νίψει τας χείρας της" και να αντιπαρέλθει την ευθύνη μιας στιβαρής απόφασης, και που αφετέρου θα έδινε στους εγχειρηματίες ένα προφανές αβαντάζ για τη "σύμφωνη γνώμη", οφειλόμενο στις ειδικές εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στο νησί;

Για το φόνο της φώκιας στο λιμάνι της Μήλου

Η απλή καταδίκη από το Δημοτικό Συμβούλιο, με μια ανακοίνωσή του, της αποτρόπαιης πράξης του φόνου της φώκιας στο λιμάνι της Μήλου, και το να πετάνε το μπαλάκι της περιφρούρησης στους κατοίκους είναι ευχολόγια και συγχωροχάρτι για τους ενόχους. Πότε επιτέλους θα λειτουργήσει αποτελεσματικά η συντεταγμένη πολιτεία σ’ αυτόν τον τόπο; Τι κάνουν οι διωκτικές αρχές; Απαιτείται να ανακαλύψουν και γνωστοποιήσουν τους ενόχους. Αλλιώς συμβάλουν στη δυσφήμηση του τόπου μας.

ΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΚΕΨΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ

Του Πέτρου Παπαγεωργίου

Αυτό το άρθρο δεν έχει σκοπό να πάρει κάποια θέση στο θέμα της γεωθερμίας. Έχει σκοπό με την διατύπωση κάποιων σκέψεων και προβληματισμών να διαμορφώσει ένα πλαίσιο προσέγγισης του θέματος, χρήσιμο νομίζουμε για όλες τις πλευρές που τις απασχολεί το δύσκολο και σοβαρό αυτό ζήτημα.

Τι συνηγορεί και πιέζει για την εκμετάλλευση της γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας;
1. Η γενική συγκυρία που έχει διαμορφωθεί περί τα ενεργειακά. Πανάκριβο και όλο και εξαντλούμενο πετρέλαιο, συσσώρευση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αυξανόμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου και άρα ανάγκη στροφής προς τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας μεταξύ των οποίων και η γεωθερμία. Που όταν την έχει ένας τόπος κατ’ αρχήν οφείλει να την αξιοποιήσει. Εκτός κι εάν έχει σοβαρούς λόγους να το αποφύγει.
2. Η παραγωγή ενέργειας είναι και μια πολύ καλή μπίζνα. Και για τον δικαιούχο (το κράτος) αλλά και για τον ανάδοχο (κοινοπραξία ΔΕΗ και S&B). Ο πρώτος για να ανταποκριθεί στην ανάγκη συμμόρφωσής του σε διεθνείς υποχρεώσεις ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών ενέργειας αλλά και για να εισπράττει το δικαίωμα του ιδιοκτήτη. Και ο δεύτερος για να στήσει μια εξόχως αποδοτική και επιδοτούμενη επιχείρηση μεγάλης κλίμακας. Επομένως είναι αναμενόμενο ότι θα προσπαθήσουν να πείσουν τον Μηλέικο λαό ότι οφείλει και ότι τον συμφέρει να συγκατανεύσει στην ανάπτυξη της εκμετάλλευσης της γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας.

Θα προσπαθήσουν επομένως να απαντήσουν πειστικά - αν γίνεται - στο καίριο ερώτημα:
- Γιατί να θελήσει ο λαός της Μήλου την εκμετάλλευση της γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας;
Το νησί βρίσκεται σε μια κατάσταση οριακής εξισορρόπησης επάνω στα δυο του κύρια οικονομικά πόδια - της εξόρυξης και του τουρισμού - και θέλει μια ήπια αειφόρο ανάπτυξη που δεν θα παραβιάζει τη "φέρουσα ικανότητά" του ώστε να μπορέσει να διασφαλίσει μια ποιοτική αναπτυξιακή πορεία και για τις επόμενες γενιές. Το περιβάλλον του είναι ήδη επιβαρυμένο σε σημείο που παραπέρα υποβάθμισή του θα κατέστρεφε αυτό το πολύτιμο κεφάλαιο-προϊόν που αποτελεί την διαχρονική εγγύηση ευημερίας για τον τόπο.
Γιατί λοιπόν να θελήσει ο λαός της Μήλου να διακυβευθεί η υπάρχουσα ήσυχη ευημερία με την εισαγωγή ενός τεράστιου οικονομικο-βιομηχανικού παράγοντα που, εκτός από την δυνητική απειλητικότητά του για το περιβάλλον και όχι μόνον, θα αποτελέσει οπωσδήποτε έναν ισχυρό παράγοντα εκτροπής από τις υπάρχουσες αναπτυξιακές επιλογές του νησιού; Επιλογές που αρνούνται την υψηλή ενθαλπία. Αφού αυτή, λόγω μεγέθους και ισχύος, θα μπορεί να στρέψει την ανάπτυξη σε κατεύθυνση ακόμα πιο βιομηχανική.

Η κοινοπραξία όμως τονίζει και δεσμεύεται με πεποίθηση ότι «η γεωθερμία θα προχωρήσει μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του λαού της Μήλου».
Αυτό βάζει σε σκέψεις… Πώς και με τί θα τον κάνει ν’ αλλάξει γνώμη; …

Σύμφωνα με το νόμο το γεωθερμικό δυναμικό είναι περιουσία του Δημοσίου. Όπως τα μεταλλεύματα. Δεν ανήκει ούτε στους ιδιοκτήτες της γης ούτε οι κάτοικοι της περιοχής έχουν κάποιο προνομιακό δικαίωμα επ’ αυτού. Το δικαίωμα εκμετάλλευσης, η απόφαση για εκμετάλλευση και οι προκύπτοντες από αυτήν πόροι ανήκουν αποκλειστικά στο Δημόσιο. Το Δημόσιο μπορεί να κάνει την εκμετάλλευση χρησιμοποιώντας και ιδιωτικούς φορείς (βλέπε την κοινοπραξία).
Ενώ όμως οι κάτοικοι της περιοχής δεν αποκτούν κάποιο ιδιοκτησιακής υφής δικαίωμα στην απόφαση για την εκμετάλλευση απλά εκ του ότι αυτή γίνεται στον τόπο τους, έχουν κάποιο άλλο πολύ ζωτικό δικαίωμα που σχετίζεται με αυτή. Το δικαίωμα που γεννιέται από την βλάβη που ενδεχομένως τους προξενεί η εκμετάλλευση. Και άρα το δικαίωμα είναι ανάλογο της βλάβης.

Μπαίνει λοιπόν θέμα ποσοτικοποίησης της βλάβης.
Εάν η βλάβη εκτιμηθεί μεγαλύτερη από ένα κρίσιμο σημείο τότε οι κάτοικοι δικαιούνται να απαιτούν να μην γίνει η εκμετάλλευση.
Εάν η βλάβη είναι μηδενική καμιά απαίτηση δεν δικαιούνται να έχουν.
Για όλες τις ενδιάμεσες τιμές δικαιούνται αντίστοιχης αποζημίωσης ή αντισταθμιστικών παροχών.

Για να εκτιμηθεί η βλάβη πρέπει να γίνει γνωστό το τελικό (και όχι κάποιο "πιλοτικό"…) μέγεθος της εγκατάστασης εκμετάλλευσης καθώς επίσης και τα πλήρη τεχνικά χαρακτηριστικά της λειτουργίας της.
Βάσει αυτών η βλάβη θα εκτιμηθεί σε διάφορες πτυχές.
Γιατί η βλάβη μπορεί να είναι πολλών ειδών:
Από την "άμεση βλάβη" που προκύπτει ή μπορεί να προκληθεί από παρενέργειες της λειτουργίας της εγκατάστασης
μέχρι την "αρνητική επίπτωση" που έχει η εγκατάσταση στην αισθητική διαμόρφωση του περιβάλλοντος και, κυρίως, στις αναπτυξιακές επιλογές της τοπικής κοινωνίας.

Είναι ευνόητο ότι στις σχετικές “διαπραγματεύσεις” η πλευρά της εκμετάλλευσης θα προσπαθήσει να δείξει ότι η τεχνολογία που προτίθεται να χρησιμοποιήσει θα είναι απόλυτα ασφαλής και χωρίς παρενέργειες ώστε να ελαχιστοποιήσει την προεκτίμηση της "άμεσης βλάβης". (Και είναι αναμενόμενο ότι η κοινοπραξία θα προσέλθει αρκετά προετοιμασμένη και διαβασμένη γι αυτό).
Ενώ η πλευρά των κατοίκων, πέραν των έντονων επιφυλάξεών της για την παραπάνω τεχνολογική "βεβαιότητα", θα προσπαθήσει να μεγιστοποιήσει τις έμμεσες "αρνητικές επιπτώσεις" της εγκατάστασης στη φυσιογνωμία του νησιού και τις οικονομικο-κοινωνικές της συνέπειες. (Αλλά πόσο προετοιμασμένη και διαβασμένη αλήθεια θάναι; Πώς θα εκπροσωπηθεί; Και με τι γνώση;)

Για αποφευχθεί το σίγουρο "μπάχαλο" των συγκεντρώσεων "ενημέρωσης" του κοινού, που και κοροϊδία άλλωστε είναι – πώς να ενημερώσεις σε δυο ώρες ένα τόσο δύσκολο ακροατήριο για ένα τόσο δύσκολο θέμα; – αλλά και για σταματήσει η παρεξηγήσιμη τακτική της ενημέρωσης σε κατ’ ιδίαν επαφές με πρόσωπα και αντιπροσώπους φορέων, ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΛΟΥΜΕ η κοινοπραξία να ανοίξει τίμια τα χαρτιά της με σοβαρότητα και καθαρότητα συντάσσοντας και διανέμοντας προς πάντες ένα παχύ τεύχος με μια πλήρη και εμπεριστατωμένη μελέτη – πρόταση επί του θέματος. Που να χρησιμεύσει σαν μια κατ’ αρχήν βάση για συζήτηση. Ώστε η κριτική, οι τοποθετήσεις και οι αντιρρήσεις να γίνουν επί συγκεκριμένων θεμάτων, και να είναι αντίστοιχα σοβαρές και μελετημένες και όχι οι άναρθροι λαϊκισμοί που αλλιώς θα κυριαρχήσουν. Στο κάτω – κάτω για όλα τα έργα επιβάλλεται να συντάσσονται μελέτες. Τεχνικές, οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές κτλ. Που είναι δημόσια έγγραφα. Μπορεί η κοινοπραξία να το κάνει αυτό; Αισθάνεται ότι έχει τα δίκαια και τα επιχειρήματα και τα κίνητρα για τον κόσμο που θα τον κάνουν ν’ αλλάξει μυαλά; Αν θεωρεί ότι τα έχει, τότε ας τα καταθέσει εγγράφως και λεπτομερώς. Ώστε να επιδιωχθεί να ακολουθηθεί μια αντικειμενική διαδικασία διαπραγμάτευσης. Αν όμως προκρίνει τακτικές "εχεμύθειας" και πλάγιας προσέγγισης του στόχου της, τότε αναπόφευκτα και δίκαια θα έχει απέναντι βουερές "παμμηλιακές" και τα τοιαύτα. Κι αν επιμείνει θα φθάσουμε ίσως και στα ματ. Όμως η κοινοπραξία δεσμεύτηκε με αυτοπεποίθηση ότι «η γεωθερμία θα προχωρήσει μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του λαού της Μήλου». Για να δούμε λοιπόν πώς το εννοεί.

Πρέπει η μελέτη – πρόταση να ικανοποιεί τρία καίρια προαπαιτούμενα:
1ον. Πώς θα ελαχιστοποιηθούν οι πραγματικά υφιστάμενες ακόμα και σήμερα τεχνικές αβεβαιότητες, κίνδυνοι αστοχιών και παρενέργειες στην εκμετάλλευση μεγάλης κλίμακας της γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας; Είναι δυνατόν να παραχθεί μια άψογη μελέτη που να αντέχει σε υψηλού επιπέδου και αυστηρότητας κριτική, με τεχνολογία και μεθοδολογία που θα αντιμετωπίζει όλα τα πιθανά προβλήματα; Είναι δυνατόν να αποφευχθεί πλήρως η επαφή του γεωθερμικού υγρού (με τα τουλάχιστον ύποπτα περιεχόμενά του) με την ατμόσφαιρα; Υπάρχει δυνατότητα ελέγχου των ροών στα μεγάλα βάθη άντλησης και επανεισαγωγής ώστε να αποτρέπονται κίνδυνοι σεισμικών δονήσεων; Και πολλά άλλα… Όλα αυτά δεν μπορεί να αντιμετωπισθούν με το "βλέποντας και κάνοντας". Δεν θέλουμε να γίνουμε το πείραμα για την απόκτηση της τεχνογνωσίας.
2ον. Μπαίνει το ζήτημα του τι θα γίνει η περισσευούμενη ηλεκτρική ενέργεια, τάξης μεγέθους άνω των 100 μεγαβάτ. Πρέπει να δοθεί θεσμική εγγύηση ότι θα μπαίνει σε ένα καλώδιο και θα φεύγει και ότι δεν θα γίνει αιτία συρροής ενεργοβόρων βιομηχανιών στο νησί. Γιατί αλλιώς θα υπάρξει ριζική και καταστροφική διαφοροποίηση από τις επιλογές που έχει κάνει ο κόσμος του νησιού για το είδος ανάπτυξης και τον τρόπο ζωής του. Και όσο κι αν η εκμετάλλευση της γεωθερμίας ακούγεται σύμφωνη με τις τρέχουσες περιβαλλοντικές επιταγές, αφού είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, δεν σημαίνει πως ένας τόπος πρέπει να θυσιάσει τις επιλογές που έχει κάνει για την ζωή και το μέλλον του.
3ον. Κι αν ακόμα δεχτούμε ότι οι δυο προηγούμενες προϋποθέσεις μπορούν να ικανοποιηθούν δεν σημαίνει ότι η ύπαρξη της τεράστιας εγκατάστασης δεν θα επηρεάζει καταλυτικά την αισθητική, τον χαρακτήρα και τον χαρακτηρισμό του νησιού. Έτσι, κι αν, ασφαλώς, αποτελούν αναγκαίες συνθήκες, δεν φτάνουν. Χρειάζεται και η ικανή συνθήκη, το κίνητρο. Αυτό που θα έπειθε τους Μηλιούς να ξανασκεφτούν το ζήτημα. Εδώ η μελέτη – πρόταση θα πρέπει να περιγράψει πειστικά ότι θα παράσχει ένα μέλλον καλύτερο από το παρόν. Για όλους και για τον καθένα. Μπορεί;

Οπωσδήποτε το τελικό μέγεθος της εγκατάστασης είναι η βασική παράμετρος στις αποτιμήσεις αυτές. Κι αν προταθεί να ξεκινήσει "πιλοτικά και περιορισμένα" η γεωθερμία υψηλής ενθαλπίας, ας μη γελιόμαστε, η πρόθεση της εκμετάλλευσης θα είναι να φθάσει βαθμιαία στο εκατό τα εκατό. Και μόνο σ’ αυτή τη βάση θα πρέπει να εξεταστεί το ζήτημα.